Onze reizen: Noorwegen 2010

Noorwegen 2010

5 weken met de caravan naar Noorwegen

voor het eerst naar Noorwegen en dat met een caravan van 2.55 breed

een reactie op dit verslag kun je sturen naar: wblits@hotmail.com

Dag 1

vrijdag 4 Juni 2010

We gaan samen met Dennis weer een grote trip maken, dit keer naar Noorwegen. Om er te komen rijden we eerst naar Kiel en gaan daarvandaan met de boot naar Oslo. We beginnen ons avontuur op vrijdag 4 juni (2010) en starten ’s morgens om 7 uur. De hele weg door Duitsland is vrij rustig, alleen bij Hamburg staat een grote file, maar dan in de tegengestelde richting. Om kwart over drie, na 525 kilometer, arriveren we al op onze eerste camping, genaamd Falckenstein, in Kiel. We hebben een mooie ruime plaats vol zon.

De camping ligt vlak bij de Oostzee en vanwege het mooie weer zijn er veel zeilboten op het water

en op de smalle stranden ligt het vol zonaanbidders. Bij de plaatselijke markt en supermarkt kopen we vis en vlees en zo beginnen we de vakantie met een heerlijke barbecue, vooraf gegaan door lekkere garnalen.

’s Avonds koelt het snel af en na binnen nog een spelletje te hebben gedaan liggen we om 11 uur plat, toch wel moe van de lange rit.

Dag 2

zaterdag 5 Juni 2010

Vandaag word ik alweer 51 jaar. We hebben het vorige week al gevierd, maar ik krijg toch nog een cadeautje van Dennis: een nieuwe uitbreiding op Carcasonne, een heel leuk spel.

Het is fris en de zon laat zich nog niet zien. We ontbijten binnen en vertrekken dan richting de kade van de ColorLine, waar we om 12 uur moeten zijn, tijd zat!!

Pas tegen enen gaan we aan boord. We rijden door tot voor in het schip, dus als we geluk hebben kunnen we er morgen snel weer uit. We zoeken eerst onze hut op, op de 11de etage, hij is niet groot, maar alles zit d’r op en d’r aan, zelfs een koelkast en een televisie zijn aanwezig. Het bed van Dennis zit in het plafond en kan naar beneden geklapt worden, met een losse trap klim je er dan op. Daarna gaan we het schip verder verkennen, het is werkelijk prachtig, alles is even luxe. Het bestaat uit 15 verdiepingen: de onderste 3 voor auto’s en vrachtwagens, op de bovenste 3 etages bevinden zich de hutten. Er zijn diverse soorten restaurants, winkels, een casino, een zwemparadijs met glijbaan, bubbelbad en stroomversnellingen, diverse zonneterrassen een fitnesscenter, een ruimte voor shows en diverse leuke bars.

We bespreken vast voor vanavond in het á la carte restaurant, vanwege mijn verjaardag.

Onze magen beginnen te rommelen, dus brengen we een bezoek aan de tapas-bar. Alles is aardig aan de prijs, vooral de drankjes: ½ liter bier 44 kronen, glas wijn 55 kronen. (10 kronen=1,25 euro).

Wim heeft nog een leuke verrassing voor mij: ik mag een uur lang met de visa-kaart op pad. Het is natuurlijk een sigaar uit eigen doos, want de kaart is ook van mij, maar ik maak er nu toch echt even gebruik van. Een uur later ben ik 2 broeken, een trui, t-shirt, parfum en lipstick rijker. Lang leve de “vieze” kaart.

Wim wisselt ondertussen wat euro’s voor kronen, zodat we ook contant geld hebben. (Je kunt overigens aan boord ook met euro’s terecht.) Daarna gaan we naar buiten de zon in.

Er is een standje met Heineken bier dat gretig aftrek vindt, ook al betaal je er 50 kronen voor een blikje.(Bij ons in de supermarkt zit je ruim onder de euro!) Ook wij laten ons bedonderen en nemen zo’n duur blikje, hij smaakt er niet minder om.

Daarna gaan de lange broeken aan en wordt het tijd voor het diner. Het restaurant bevindt zich helemaal achter op het schip, op dek 6. We hebben een prachtig tafeltje met uitzicht over de zee.

Het eten is prima en we genieten volop. We varen onder een heel grote brug door, die 2 Deense eilanden met elkaar verbindt.

Na de maaltijd lopen we naar de voorzijde van het schip (de totale lengte is 224 meter, breedte 35 meter en er zijn 927 slaapcabines!), waar op de bovenste verdieping (15de) de observation lounge is. Ook hier is het uitzicht weer magnifiek. Dennis neemt er z’n eerste cocktail (pinacolada) en wij een kop koffie.

Om half 9 verhuizen we naar de 7de verdieping waar om 9 uur een mooie show begint, vol dans en muziek, allemaal bekende nummers. Na de show van bijna een uur komt er een band die dansmuziek speelt.

Wij hebben zelfs nog gedanst, dat was al weer jaren geleden! Op weg naar onze cabine komen we nog langs het casino, waar volop black jack en roulette gespeeld wordt. Leuk om naar te kijken, maar hier geven wij geen geld aan uit.

Je hebt soms totaal geen idee dat je op een groot schip bent, je voelt het ook haast niet bewegen. ’s Nachts om 3 uur schrikken Wim en ik gelijktijdig wakker; we zijn waarschijnlijk op open water, want de boot gaat lichtelijk heen en weer. Even later vallen we toch weer in slaap, vermoeid van een schitterende dag.

Dag 3

Dag 3 zondag 6 Juni 2010

Vanmorgen zaten we om 8 uur aan het ontbijt, ook dit was weer goed geregeld: er is voldoende plaats en van alles te eten en te drinken. We varen inmiddels al in de fjord (ik dacht altijd dat het: HET fjord was!) naar Oslo en zien aan beide kanten, vrij dichtbij, allerlei eilandjes en vast land. De zon schijnt volop, waardoor alles er nog vriendelijker uitziet.

Kwart voor 10 worden we verzocht naar onze auto’s te gaan en zoals ik al voorspelde zijn we één van de eersten die van boord gaan. We krijgen totaal geen controles en rijden iets over tienen al door Oslo richting Kristiansand. Ons doel vandaag is camping Lovisenberg bij Kragero. Het is zo’n 200 km. rijden en tegen enen arriveren we al op de plaats van bestemming. Onderweg komen we langs heel veel water en heuvels, vaak via slingerende wegen. Alle huizen hier zijn van hout, wat niet verwonderlijk is met al die bossen hier. We vinden een heel mooie ruime plek op de camping, met uitzicht op het water met een strandje erbij.

Er komen diverse boten voorbij die via de fjord naar zee varen. Wim en ik maken een wandeling over de uitgestrekte terrassencamping en steeds heb je weer een prachtig uitzicht over het water.

Samen met Dennis doen we diverse potjes Carcassonne en genieten ondertussen van de Noorse rust en schoonheid. Wim maakt een heerlijke pan pasta met zalm en we zitten tot laat in de avond buiten.

Dag 4

Dag 4 maandag 7 Juni 2010

 

We hebben heerlijk uitgeslapen vandaag, dit keer hoefden we niet op tijd ergens te zijn. Ook was het bewolkt, later klaarde het gelukkig op en hebben we weer een zonnige dag gehad.

Bij de kampbaas hebben we het adres gevraagd voor de boottrip vanuit de plaats Skien en ook waar we LPG kunnen tanken. Dit is lastiger dan verwacht, het dichtstbijzijnde station blijkt ook in Skien te zijn, dus daar tanken we dan morgen maar. In het plaatsje Kragero hebben we wat boodschappen gedaan

en verder was het een heerlijk lui dagje! Wim en Dennis hebben gevist. Dennis heeft er 7 gevangen en Wim 6 !! Er zaten heel aparte vissen bij.

Na de barbecue hebben we nog tot half 11 buiten spelletjes gedaan, maar toen werd het tijd om naar binnen te gaan, het was nog maar 14 graden. Wel was het nog steeds volop licht, heel apart.

Gauw de afwas gedaan en toen door naar bed, want morgen moeten we om 6 uur op !

Dag 5

dinsdag 8 Juni 2010

We waren vanmorgen al vroeg uit de veren omdat we om 8.20 uur al in Skien moesten zijn en dat was

75 minuten rijden. Helaas is het helemaal bewolkt vandaag. We waren netjes op tijd om op de boot “Victoria” te stappen, die ons via het Telemarkkanaal naar Lunde bracht. Onderweg voeren we door diverse smalle sluizen, waar de boot net inpaste.

Met houten deuren werden de sluizen op de ouderwetse manier vergrendeld.

Bij elke sluis gingen we weer meters omhoog.

Aan het eind van het kanaal ben je 72 meter boven zeeniveau.

Het was een hele belevenis en we hebben weer heel wat gefilmd en gefotografeerd.

Er waren 2 hele schoolklassen aanwezig aan boord en ook 2 Nederlandse echtparen uit Enschede. Zij waren 3 weken met de motor door Noorwegen getrokken en hebben ons de nodige tips en interessante dingen van het land verteld. (Zo hoorden we dat je na 6 uur geen bier meer kunt kopen in de supermarkt, dit wordt gewoon van de lopende band afgehaald. Wijn is zo wie zo heel moeilijk te krijgen, alleen in staatswinkels. Wij hebben gelukkig een flinke voorraad uit Nederland meegenomen!)

Tegen half 2 waren we in Lunde waar vandaan we met de bus terug werden gebracht naar Skien. Op de terugweg naar de camping hebben we (voor het eerst in Noorwegen) LPG kunnen tanken. Deze kost 5.65 kronen per liter, de benzine hier is 12.87 NK/liter. We hopen dus nog vaak LPG te kunnen vinden.

We hebben vandaag ook de eerste druppels regen gehad, maar terug op de camping was het weer droog en konden we weer buiten zitten, wel hebben we de lange broeken aangetrokken. Na het eten tegen half 9 zijn we naar binnen verhuisd, de tent van Dennis hebben we onder de luifel gezet, omdat we voor vannacht nog regen verwachten en morgenvroeg moet hij worden afgebroken.

Dag 6

woensdag 9 Juni 2010

We werden vanmorgen al vroeg wakker van de zon die de caravan in scheen. Niks regen dus! Gelukkig maar. We konden zelfs heerlijk buiten ontbijten. Daarna hebben we snel alles ingepakt en zijn op weg gegaan naar Byglandsfjord. We hebben een prachtige route door de binnenlanden gereden langs bergen en dalen en elke keer zijn er weer meren of rivieren. Je komt nauwelijks andere auto’s tegen en alles is even groen. Net voor we bij de camping waren, kwamen we langs een stroomversnelling waar ze aan het raften waren. Het ging er best wild aan toe, het is prachtig om te zien, maar ik zou niet graag zelf in zo’n boot zitten.

We staan nu op camping Neset en hebben een prima plaats pal aan het water.

Het is bewolkt en ongeveer 18 graden, maar er is haast geen wind, dus we kunnen goed buiten zitten. We hebben nog even wat boodschappen gedaan in Byglandsfjord, de houten huisjes hier zouden niet misstaan in een openlucht museum.

Vanavond om 10 uur gaan we elanden spotten, vanuit het dorp Evje, 15 km. verderop.

Wim heeft alvast een visvergunning gekocht en na het eten pakt hij nog even z’n hengel.

Hij vangt de ene forel na de andere. De kleine gooit hij terug, maar we hebben ook vis voor morgen op de barbecue.

We hebben 2 1/2 uur rondgetoerd in een minibusje, samen met 2 andere Nederlanders, een Duits echtpaar en Duitse chauffeur. Al vrij snel zagen we 2 elanden, moeder met jong, in een weiland. Ze bleven even staan en liepen toen de weg over het bos in. Wim heeft ze vrij goed op de film en foto staan.

Hier bleef het helaas bij, tot 12.45 uur hebben we gezocht met een grote schijnwerper (zodat hun ogen oplichten als je erin schijnt), maar ze zaten kennelijk allemaal op andere plekken of sliepen al. Wat opmerkelijk was: het was nog steeds niet helemaal donker.

Op het laatst zaten we allemaal half te slapen en terug op de camping zijn we gelijk ons bed ingedoken.

Dag 7

donderdag 10 Juni 2010

Vanmorgen om 8 uur werden we wakker van de zon. We hebben gelijk de T.V. aangezet voor de verkiezingsuitslag. De VVD heeft met 1 stem gewonnen van de PvdA en Balkenende stopt ermee.

Het is inmiddels 12 uur. Dennis zit net aan z’n ontbijt (dat hebben wij een paar uur terug al genuttigd), Wim is aan het vissen en ik heb net de caravan van buiten schoongemaakt. Het is half bewolkt met een flinke bries, maar wij hebben gelukkig de caravan precies goed staan en de luifel met 1 zijkant opgezet, dus we zitten heerlijk buiten.

We hadden trouwens gister in de plaatselijke COOP ( !! ) een lichtblauw pak Tinemjolk (met streepje door O) gekocht, in de veronderstelling dat het halfvolle melk was, het is dus karnemelk !

Tussen de middag eten we ieder een paar bergforellen, die Wim gevangen heeft.

Tegen vieren gaan we onze eerste bergwandeling maken genaamd Tjuvhola.

Het is een steile klim naar een grote grot vlakbij de camping. We hebben flink doorgeklauterd en binnen 2 uur zijn we terug. We hadden een prachtig uitzicht over het meer en waarschijnlijk hebben we morgen wel wat spierpijn.

In het restaurant van de camping hebben we elandvlees gegeten in gehakte vorm met saus. Er werd geraspte kaas bij geserveerd en aardappels met groenten. Het was ruim voldoende en smaakte prima. Samen met koffie en een kan water waren we 115 kronen p.p. kwijt !

Aan de kampbaas vroegen we of we een kampvuur mochten maken: eigenlijk niet, maar er staat een metalen barbecue en er ligt genoeg hout bij de schuur, dus ga je gang.

We zitten nu dus heerlijk bij een vuurtje, alleen is het helaas gaan regenen, maar we zitten gelukkig droog onder de luifel.

Dag 8

vrijdag 11 Juni 2010

Het heeft de hele nacht geregend en ook overdag blijft het vochtig met laaghangende bewolking. Toch is Wim vanmorgen weer gaan vissen en komt met 4 forelletjes terug.

Het wordt vandaag binnen zitten en spelletjes doen. Ook de vloerverwarming gaat aan, want het is net 14 graden buiten. Op internet zien we dat het weer hier morgen beter wordt, maar in Stavanger, ons volgende doel, blijft het morgen ook nog regenen, dus blijven we hier nog een dag langer, want met regen rijden is jammer.

In de loop van de middag wordt het weer droog en pakt Wim z’n hengel nog een keer. Het is hier echt een prachtige plek, zo rustgevend. De auto is al 2 dagen niet van de plek af geweest.

Helaas blijft het maar een uurtje droog, daarna valt de regen met bakken uit de lucht.

Om 20.45 uur komt er een groep Noren aan in zwemkleding. Het is nog maar 12 graden, maar ze springen zo het water is. Het was ons al eerder opgevallen, zodra de zon schijnt lopen de Noren in zwemkleding. Later, na tienen komt er nog een groep jeugd aan, ook die duiken bij 10 graden nog het water in.

Wij hadden allang de vloerverwarming weer aan en hebben het vanuit de caravan bekeken.

Dag 9

zaterdag 12 Juni 2010

We waren vanmorgen nog maar net op weg met de auto door het Setesdal richting Ose, toen de auto begon te stinken. Op het moment dat Wim de motorkap omhoog deed kwam er een vieze walm uit, dat was schrikken! Dan maar terug naar de camping en hopen dat er op zaterdag nog een garage open is.

Onderweg zijn we nog een keer gestopt om te checken en toen waren de stank en de walm weer weg. We vermoeden dat er wat olie heeft gelekt, die daarna verbrand is.

We zijn dus weer omgekeerd om toch langs het meer naar de waterval bij Ose te rijden. Wim heeft wat olie bijgevuld en een paar reserveflessen gekocht en we hopen dat het hierbij blijft. De auto rijdt gewoon prima.

De waterval was mooi, maar de wandelroute die erbij hoorde hebben we niet kunnen vinden. (De route naar de grot was ook al zo slecht aangegeven).

We gaan via smalle weggetjes langs de andere kant van het meer terug. We komen langs een ouderwets sluisje, zien diverse huizen met gras en zelfs met bomen erop, als dakbedekking en de lupinen groeien in het wild langs de kant van de weg.

In de buurt van Byglandsfjord wordt het meer weer een rivier, de Otra en komen er mooie stroomversnellingen.

We genieten echt van de mooie omgeving: de bossen, de hoge bergen, al die meertjes en beekjes en de houten huisjes, die allemaal op idyllische plekjes staan. Noorwegen is een prachtig land !

We doen boodschappen in Evje en kijken nog even bij het raften, toevallig gaat er net weer een boot de rivier af.

Op de camping staat inmiddels een groep oldtimer-bezitters. Natuurlijk moeten deze auto’s op de foto.

’s Middags gaat ook Dennis een gokje wagen met z’n hengel. Helaas is het weer nog steeds niet zo denderend: koude wind en af en toe een spatje regen, geen probleem voor de “die-hards”.

We hebben van acht tot 12 uur ’s avonds kampvuur gehad en toen we naar bed gingen was het nog niet donker.

De Noorse jeugd kwam tegen elven weer zwemmen, terwijl wij met de jas aan zaten bij het vuur. Het was een heerlijke avond, een mooie afsluiting van ons verblijf op deze camping.

Dag 10

zondag 13 Juni 2010

We zijn vanmorgen met een strakblauwe lucht vertrokken, wel is de wind erg hard en fris en is het maar 14 graden. We rijden eerst een stuk noordelijk, dezelfde route als gisteren (dat wisten we toen ook nog niet) en daarna rijden we bij Nomeland via smalle steile (ruim 10%) bergpasjes richting kust. De auto stinkt af en toe vreselijk, maar hij rijdt verder prima. We komen over bergen van 1200 meter (de Hillekruten) en zien overal de sneeuw liggen, de route is prachtig.

De temperatuur zakt naar 8 graden en ook wordt het een beetje bewolkt. Het laatste stuk rijden we langs fjorden, een machtig mooi gezicht.

Bij Hole (weer streepje door O, zoals bij haast alle namen) gaan we met een grote pont (335 kronen) de Hogsfjord over richting Jorpeland.

Hier staan we nu op camping Solvik, weer vlak aan het water. Het is nog bewolkt en de wind is fris, maar het is droog en het uitzicht is prachtig. Er zijn opvallend veel Duitse en Nederlandse kampeerders hier in Noorwegen.

Dag 11

maandag 14 Juni 2010

Toen Wim vanmorgen het oliepeil van de auto controleerde bleek deze weer veel te laag te zijn, alles was weggelopen. Onze monteur in Nederland zei dat hij er geen meter meer mee mocht rijden en naar een garage moest.(Thuis had onze auto net een grote beurt gehad en alles pas pico bello in orde !) Wim heeft de ANWB gebeld en zij zouden iemand sturen. Dit duurde vrij lang, wel kregen we nog een paar Sms’jes van hen met de vraag of er al iemand contact had opgenomen. Pas tegen half 3 kwam er een takelwagen, hier uit het dorp. (Waarom het zo lang moest duren hebben we maar niet gevraagd!).

Tegen de tijd dat de auto bekeken, opgetakeld en bij de garage in Jorpeland was, was het over drieën en bleek de garage net te sluiten. Morgen zijn we de eerste ! We hebben een huurauto geregeld en gelijk maar boodschappen in het dorp gedaan. Morgenvroeg kunnen we bellen en ook de ANWB neemt dan weer contact op. Wim heeft ook de Rabobank gebeld, vanwege de verzekering en later telefoneerde Interpolis ons: hadden we wel contact gezocht met Eurocross ? Wat een gedoe allemaal !

We staan hier op de camping omdat we de “preekstoel”, een hoge berg, willen beklimmen. Dit hadden we uitgesteld tot morgen, omdat vandaag het Nederlands elftal de W.K. tegen Denemarken moest voetballen.

Wim heeft de tweede helft niet kunnen zien, omdat de ophaalservice hier toen net aankwam. Wel zat er een Nederlands echtpaar in onze caravan, die de wedstrijd graag wilden zien, de T.V. in het camping-gebouw werkte alleen op een smart-kaart en die hadden ze niet. (De uitslag was 2-0 voor Nederland).

Ik heb ondertussen maar een paar machines was gedraaid, met die harde wind hier, wil het wel drogen.

Vandaag was het zo’n 14 gaden en de vooruitzichten zijn goed ! (wel 18 graden!)

We gaan zo barbecuen en daarna zullen we wel weer de caravan induiken met de vloerverwarming aan. Afgelopen nacht was het maar 8 graden!

Dag 12

dinsdag 15 Juni 2010

We kregen vanmorgen om half 9 al een telefoontje van de ANWB. Het garage bedrijf had niets bijzonders kunnen vinden aan de auto. Dus hebben we, na het ontbijt, de wagen maar weer opgehaald. Wim mocht ook nog een keer kijken onder de auto en de monteur dacht dat het vermoedelijk met overdruk te maken had en dat de overtollige olie via het overdrukventiel op de motor kwam. Alles zag er prima uit, er waren geen kosten aan verbonden. Wim heeft nog een paar flessen olie gekocht en zo moeten we het maar zien te redden: regelmatig het oliepeil nakijken en indien nodig bijvullen.

De eigenaar van de huurauto was ook schappelijk: 300 kronen, dus al met al valt het nog mee. (’s Middags belde de ANWB nog een keer, de sleepkosten zijn voor hun rekening.)

Daarna werd het tijd om weer actief te worden: we hebben de “preekstoel” beklommen. Dit is een steile rots met een platte bovenkant en je komt er door een tocht door de bergen van zo’n 2 uur te maken.

Het was prachtig wandelen. De paden bestonden grotendeels uit grote stenen,

onderweg zagen we meertjes, watervallen, mooie vergezichten en veel mensen.

Het was ook ideaal klimweer: 15 graden en een strak blauwe lucht. We zijn om 11 uur gestart en waren om 1 uur boven. Je hebt daar vandaan een schitterend uitzicht op de Lysefjord.

Wim en ik zijn nog een stukje hoger geklommen en dan zie je pas hoe plat en vierkant de bergtop werkelijk is, de rots is 603 meter hoog.

We hebben een poosje op de bergtop gezeten en wat gegeten en gedronken.

Dennis stond vlakbij de kant en liggend heeft hij over de rand gekeken, toen schrok hij toch wel een beetje: het gaat wel erg steil naar beneden.

Tegen 4.15 uur waren we weer terug op de camping. We zullen morgen wel een flinke spierpijn hebben.

Dag 13

woensdag 16 Juni 2010

We hebben dus totaal geen last van spierpijn, geen van drieën !

Voor 10 uur zaten we al in de auto (met caravan) op weg naar Lofthus. Het rijden hier in Noorwegen blijft schitterend, het lijkt wel of je constant in een Nationaal Park rijdt: overal meren, fjorden, hoge bergen, mooie slingerende wegen,

leuke huisjes en dat met een strak blauwe lucht. Ook hebben de meeste bergen sneeuw en daardoor prachtige watervallen. Wim vroeg zich al af waarom we nooit eerder naar Noorwegen

zijn gegaan, hij geniet ook volop.

Bij Hjelmeland zijn we het water overgestoken, dit keer koste het “maar” 200 kronen. Vervolgens dachten we de weg nr. 13 te volgen, dat was de route die we de hele weg moesten hebben,

maar de TomTom had een leuke binnenweg gevonden, met als gevolg dat we weer een mooie pas gereden hebben, waar in de winter volop geskied wordt. De auto houdt zich gelukkig prima. We zijn een paar keer gestopt bij grote watervallen (o.a. Latefoss) en ook bij de Voldalstunnel hadden we een pauze, vanwege wegwerkzaamheden.

Het laatste stuk van de weg nr. 13 reden we langs de Sorfjord en vanaf de camping (camping Lofthus) kijken we op het water en de besneeuwde bergen met diverse watervallen.

We staan in een soort hellende boomgaard. In de campinggids stond dat je hier kunt vissen en dat je je eigen boot mee kan nemen; de kano kan natuurlijk altijd mee, maar voor de hengel heb je wel een erg lange lijn nodig, want we staan knap hoog. Dus de eerste paar dagen zal Wim nog niet kunnen vissen.

We hebben hier nog tot half 9 buiten zitten kaarten, toen werd het te fris.

De zon scheen nog op de bergen met watervallen en om 12 uur was het nog niet donker.

Dag 14

donderdag 17 Juni

Ik had voor vandaag een leuke trip uitgedacht, die achteraf toch niet zo slim was. Ik wilde graag het stadje Bergen zien, maar dat ligt hier zo’n 150 km. vandaan. De route ernaartoe is schitterend maar ook lang en een gedeelte ervan moeten we overmorgen weer rijden. Ook moesten we een fjord over, heen en terug, dus we hadden beter de caravan gelijk mee kunnen nemen. Zoals ik al zei was de route prachtig, grotendeels langs water. Onderweg hebben we nog onder een waterval door gewandeld.

Alleen, hoe dichter we bij Bergen kwamen, hoe donkerder het werd. Bergen staat bekend als de plaats waar de meeste regen valt van heel Noorwegen! We konden zonder veel moeite het gedeelte Bryggen vinden met z’n oude houten pakhuizen (welke op de lijst van UNESCO staan) aan de haven,

waar ook de vismarkt te vinden is. We hebben hier natuurlijk vis gegeten en de scheve houten koopmanshuisjes uitgebreid bekeken.

Helaas begint het te regenen, dus het stadje van bovenaf bekijken, wat ook nog de bedoeling was, had weinig zin meer, want het werd helemaal mistig.

Wim herkende meteen een 3-master in de haven, die we 5 jaar terug bij SAIL Amsterdam bezichtigd hadden.

Op de terugweg zijn we via Vossen gereden, het bleef regenen en ook terug op de camping (het is inmiddels 8 uur ’s avonds) regent het helaas nog steeds. Wat een verschil met gisteren en vanmorgen, we vertrokken met een zonnetje. Ook in Nederland is het nu gebeurd met het mooie weer en in Zuid-Frankrijk staan hele stukken land onder water en liggen de caravans op elkaar door het kolkende water.

Wim heeft ook nog (binnen) gekookt toen we terug waren, dat wilde hij zelf ! Dus hij heeft een vermoeiende dag gehad. Hij deed het allemaal voor mij, want hem interesseert een stad niet echt. Lief, hè ?!

Dag 15

vrijdag 18 Juni 2010

Bij het ontbijt vanmorgen hadden we champagne en aardbeien, net als 5 jaar geleden ! We zijn vandaag namelijk 30 jaar getrouwd, op naar de volgende 30 !!

Het is nog steeds regenachtig weer, dus doen we ’s morgens wat spelletjes in de caravan. ’s Middags klaart het op en kunnen we lekker buiten zitten. Ook rijden we even het dorp in voor wat boodschappen en om een restaurant te bekijken, waar we vanavond willen gaan eten. Het ziet er duur en ongezellig uit, dus besluiten we lekker bij de caravan te eten. We kopen diverse soorten vis en met een fles champagne (van huis meegenomen) erbij, hebben we een prima maaltijd.

Tegen achten gaan we toch naar binnen, het waait weer flink en de temperatuur zakt onder de 14 graden, weer tijd voor spelletjes, dus !

Wat ons opvalt: de camping loopt hellend af en je hebt een prachtig uitzicht op de bergen, maar al 2 dagen op rij komen er tegen de avond Duitsers aan, die hun camper pal voor je neus parkeren, zonder zich af te vragen of een ander nog wel iets ziet !!

Dag 16

zaterdag 19 Juni 2010

We zijn vroeg opgestaan, want we willen voor de wedstrijd Nederland-Japan, die om 13.30 uur begint op de volgende camping zijn. Net voor half 9 rijden we al. We moeten een keer met de pont mee. Helaas, als we aan komen rijden vaart de pont net weg (we waren misschien een halve minuut te laat), gevolg: 50 minuten wachten !

Tegen 12 uur zijn we in Flam, de camping ligt tegen een hoge berg en we hebben vandaag door diverse lange tunnels gereden ( 11,5 en 5 km.)om hier te komen. Als we naar de volgende bestemming gaan moeten we eerst door een tunnel van 25 kilometer, oeps !!

We hebben een plekje vlakbij de ingang van de camping en het is hier hartstikke druk. Flam is bekend om zijn trein die dwars door de bergen gaat, slechts 20 kilometer aflegt, maar wel 864 meter in hoogteverschil moet overbruggen. Ook kun je van hieruit naar de smalle Naeroyfjord. Deze 2 excursies gaan wij dus morgen doen.

Het is de hele dag zonnig en tijdens de voetbalwedstrijd, die met 1-0 voor Nederland eindigt, blijf ik lekker buiten. Het is gewoon jammer om met dit warme weer in de caravan te moeten zitten. (De wedstrijd was trouwens niet bijzonder, volgens Wim (en vele anderen)!!).

Tegen vieren horen we een blaasorkest spelen, dus lopen we richting spoorbaan, hier een paar minuten vandaan. Daar is het een drukte van jewelste: veel bussen en toeristen.

Hier boeken we dus de trips voor morgen. Ook zien we daar een prachtige film, van een half uur, over Noorwegen, in een bioscoop, waar we de enige bezoekers zijn.

Om half 6 is de zon helaas achter de hoge bergen verdwenen en wordt het gelijk fris. De truien moeten weer aan !!

Dag 17

zondag 20 Juni 2010

Het is vandaag vaderdag en Wim wordt verrast met een prachtige zonnige dag: strak blauwe lucht en haast geen wind, een mooi kado.

Om 10 uur worden we met een minibusje, samen met 2 Engelsen, die hier een dag liggen met een cruiseschip, door de 2 tunnels (5 + 11.5 km.) gereden en afgezet bij Gudvangen.

Daar hebben we tot 11 uur de tijd om een Vikingsdorpje en wat souvenirwinkels te bekijken en dan vertrekken we met een vrij kleine rondvaartboot door het Naeroyfjord, het smalste fjord van Noorwegen en op de heritage lijst van UNESCO.

Het is een prachtige tocht, het is vrij fris, maar we hebben nog een extra trui bij ons. Onderweg zien we verschillende watervallen, sneeuw op de bergen, andere boten en diverse kanoërs, wat lijken ze klein in deze grootste natuur.

Vanaf het Naeroyfjord varen we richting Flam via het Sognefjord. In de verte zien we het cruiseschip de “Discovery” al liggen.

Het schip maakt een reis van 10 dagen vanuit Engeland naar de Noordkaap en terug, heeft 5 stops, waarvan Flam er een is. Van de Engelsen horen we dat ze flinke storm gehad hebben onderweg en bij de Noordkaap was het ook zwaar bewolkt, dus ze hebben de middernachtzon niet gezien.

Om 1 uur zijn we terug in de haven en na een half uurtje stappen we in de trein: de Flamsbana, die ons in een uurtje tijd 865 meter boven zeespiegel brengt.

Onderweg stoppen we een paar keer en bij een grote waterval de Kjosfossen, mogen we uit de trein. Er wordt druk gefotografeerd en ook is er Noorse muziek, waarop 2 vrouwen, vlakbij de waterval een mooie dans uitvoeren.

We maken dezelfde trip weer naar beneden en tegen vieren zijn we weer in Flam.

Bij de camping nemen we een glaasje champagne (nog over van de trouwdag, Wim had 2 flessen uit Holland meegenomen) en genieten nog even van het zonnetje.

Marcel belt nog op vanwege vaderdag en we kletsen zo een half uurtje weg, heel gezellig.

Dennis kookt vandaag een heerlijke spaghetti en zo heeft Wim een leuke vaderdag gehad.

De mannen hadden trouwens gister geluk dat ze het voetbal konden zien op T.V. We wilden vandaag om 8 uur journaal kijken, maar de satellietschotel kon geen contact meer krijgen. We zitten tussen de hoge bergen, dus waarschijnlijk door de draaiing van de aarde was de verbinding nu net niet mogelijk. Gister viel het beeld al wel een paar keer weg, maar het was goed te volgen.

Dag 18

maandag 21 Juni 2010

We starten vanmorgen, na een heerlijk ontbijt buiten in de zon, met rijden door een lange tunnel van 24.5 km. (de Laerdaltunnel). Het is de enige keer dat het niet licht is in Noorwegen, want zelfs ’s nachts blijft het schemerig. (We blinderen de dakluiken en zijramen om in het “donker” te kunnen slapen).

Er lijkt geen eind aan de tunnel te komen, al zijn er wel een paar brede onderbrekingen om ruimte te hebben in geval van een ongeluk. Deze plekken zijn heel apart verlicht en geven het een mooi “grot” effect.

Via een kleine omweg komen we in Borgund, waar de oudste “stavkirke” van Noorwegen staat, hij is gebouwd rond 1150.

Er zijn nog 28 staafkerken over van de meer dan duizend, die er ooit gebouwd zijn, deze gebouwen zijn geheel uit hout opgetrokken.

De binnenkant van deze kerk is sober, maar de buitenkant daarentegen is rijk versierd met houtsnijwerk in de vorm van drakenkoppen en runeninscripties.

Nadat we de kerk uitgebreid bekeken hebben zijn we doorgereden naar Sogndal, net iets voorbij Kaupanger. We moesten weer met een veerboot, wat elke keer weer een flinke duit kost. (gemiddeld 250 kronen = +/- 30 euro). Tegen enen zijn we op camping Kjornes, gelegen aan een zijarm van de Sognefjord, genaamd Barsnesfjorden.

Bij aankomst was het licht bewolkt en stond er een flinke wind. We hebben lang gezocht naar een mooi plekje en waren bijna weer vertrokken naar een volgende camping. Toch is het ons weer gelukt een prachtige stek te krijgen, met uitzicht op de besneeuwde bergen, op het meer en (door de luifel uit te zetten met zijkant eraan), ook uit de wind.

Deze camping heeft een heel luxe toiletgebouw: douches met toilet en wasbak en een mooi ingerichte keuken met uitzicht op de fjord.(ideaal voor mensen met klein busje of tent!)

Wim en Dennis zijn aan het vissen, de laatste keer was al weer ruim een week geleden. Ze hebben wel een trui aan, want ze zitten pal in de wind, maar een echte visser deert dat niet!

In de loop van de middag komt de zon weer helemaal te voorschijn, de korte broek kan weer aan. We barbecuen weer en pas om 10 uur verdwijnt de zon achter de bergen. We zitten al die tijd nog in shirt en korte broek buiten, ongekend.

Het is inmiddels half een ’s nachts en ik schrijf dit binnen in de caravan, zonder lamp aan, het is nog steeds licht!

Wim en Dennis doen nog een spelletje buiten en blijven misschien de hele nacht op (kijken of het echt licht blijft!). Ik ga naar bed, de hele dag in de buitenlucht zorgt voor een gezonde slaap!

Dag 19

dinsdag 22 Juni 2010

Het was vanmorgen bewolkt en we hebben heerlijk tot 9 uur op bed gelegen. Dennis heeft het zelfs tot 12 uur volgehouden, toen hadden wij het ontbijt al lang op en was Wim al een tijdje aan het vissen. Helaas zwommen de vissen allemaal ergens anders en eten we vanavond steak in plaats van vis. In Kaupanger, hier 10 kilometer vandaan staat ook een staafkerk, daar zijn we even wezen kijken, maar deze was niet zo bijzonder. (De eerste is altijd het speciaalst !)

Ook moet er een openlucht museum zijn, maar wij kwamen per ongeluk terecht bij een bootmuseum. Je kunt er gratis naar binnen, maar na 10 minuten stonden we al weer buiten.

Later zagen we het andere museum, daar gaan we morgen een kijkje nemen. Ook had ik nog iets gelezen over een snelstromende rivier waar veel zalm in zit. Na even goed zoeken vonden we deze en Wim had al snel z’n hengel in het wilde water uitgegooid. Helaas was de vreugde van korte duur: een Noor kwam aanrijden en vertelde dat de rivier privé-gebied was en dat je een flinke bekeuring kon krijgen al je gesnapt werd. Inpakken en wegwezen dus !

We proberen het nog een keer in de fjord, maar de vissen willen vandaag niet bijten.

Inmiddels is de zon weer flink gaan schijnen en rijden we terug naar de camping.

Hier zitten we, als enigen, weer heerlijk tot 22.00 uur in de zon en uit de wind. (Wat zijn wij blij met de zijkant van onze luifel.) Barbecue aan, wijntje erbij, wat een leven !!

Dag 20

woensdag 23 Juni 2010

We starten vandaag gelijk met prachtig weer, dus dat wordt weer lekker in het zonnetje ontbijten.

Daarna gaan we naar het openlucht museum, de Heibergske Samlinger (Sogn Folkemuseum) in Kaupanger. Eerst bekijken we het binnenmuseum dat allerlei oude gereedschappen, werktuigen, enz. bevat.

Het park is heel mooi aangelegd en bevat 32 oude woningen.

We hebben geluk, want alleen op woensdag worden sommige huisjes bewoond en wordt er uitleg gegeven.

Ook is het de enige dag dat er een maaltijd geserveerd wordt. Na 3 uur rondgelopen te hebben en heel veel foto’s rijker, eten we tegen 2 uur op het terras een lekkere salade met een karbonade en worst. De kok brengt later nog een stuk vlees, dus onze buik staat strak wanneer we weer vertrekken.

Van een van de vrijwilligers in de huisjes hoorden we dat het vandaag midzomer zonnewende is, wat inhoudt dat er ’s avonds grote vuren aangestoken worden en in Kaupanger is er een soort bruiloft, maar dan met kinderen. ’s Morgens hadden we al muntjes gekocht voor de wasmachine, maar pas om 3 uur gaat de was erin. Wim heeft lijnen gespannen tussen de auto en de caravan en zo in de wind en in de zon droogt het prima, om half 6 ligt alles alweer in de kast. Net op tijd, want om 6 uur moeten we weer bij de haven in Kaupanger zijn, op het pleintje bij het botenmuseum, voor de bruiloft. Dit is een echt Noors feest, geen toerist te bekennen. Er komt een houten roeiboot aanvaren met 4 kinderen in klederdracht.

Eenmaal aan wal komt een man, in een zwart gewaad met grote witte kraag, hun in “de echt verbinden”, leuk om te zien.

Alle plaatselijke bevolking blijft gezellig bij de haven (er is van alles te eten en te drinken), want op het water drijft een vlot met hout dat ’s avonds aangestoken zal worden. Hier wachten we niet meer op, wij gaan terug naar ons “huisje op wielen”.

Tegen tienen zien we vanaf de camping ook 2 grote vuren, aan de overkant van het water, in het dorp Sogndal. Bij een Noors gezin, op de camping, hebben de meiden allemaal een bloemenkrans in het haar en springen ze over een klein vuur, waar hun vader foto’s van maakt. Blijkbaar is het een Noorse traditie !

Dag 21

donderdag 24 Juni 2010

We konden vanmorgen nog in het zonnetje ontbijten, maar al snel was het helemaal bewolkt en ging het zelfs een beetje regenen. Gelukkig hadden we de tent en luifel al afgebroken. Wim wilde nog even checken wat het gewicht op de kogel was, maar draaide daarbij het neuswiel te ver omhoog. Ineens viel hij zomaar uit zijn steun en kregen we hem er met geen mogelijkheid meer in. We zijn toch maar gaan rijden en wilden onderweg een garage opzoeken. Wim heeft Heijdijk (onze caravandealer) nog opgebeld en kwam zo te weten dat het wiel niet kapot was, maar dat je, met wat tegendruk, het er weer in kon draaien.

Via een mooie bergpas bij Byrkjelo, waar we onderweg een groep Nederlandse Morgan oldtimers tegenkwamen, reden we richting Stryn. Alleen vlak voor Olden moesten we stoppen vanwege een wegversperring. Het bleek dat ze hier bezig waren met explosieven en we konden pas een kleine 2 uur later verder !

We hadden dus mooi de tijd om het neuswiel weer vast te zetten en gelukkig lukte dit ook vrij snel.

We stonden pal aan het Nordfjord te wachten, dus heeft Wim zijn hengel gepakt en is gaan vissen. Binnen 10 minuten had hij z’n eerste vis al te pakken.

Om 2 uur kwamen de eerste tegenliggers, dus was de weg weer open. Er zaten weer diverse Morgans uit Nederland bij, allemaal met open kap. We staan nu op camping Mindresunde, 10 km. voorbij Stryn, pal aan een meer, het Strynsvatnet, met een prachtig uitzicht op de besneeuwde bergen. De plaats Stryn zelf ligt aan het Nordfjord.

Tegen zessen begint het helaas te regenen. Net voor die tijd was ik klaar met het schoonwassen van de caravan, wat hoog nodig was. Nu maar hopen dat er niet te veel vuil op het dak ligt, want die heb ik niet schoongemaakt !

Wat ook jammer is: onze satelliet doet het hier niet en vanavond speelt Nederland tegen Kameroen. Op de vorige camping hebben we haast geen televisie gekeken, vanwege het mooie weer en daar had de satelliet geen problemen, hier zijn de bergen weer te hoog.

Wim en Dennis kijken voetbal in de T.V.ruimte van de camping, samen met nog diverse Nederlanders, helaas zenden ze niet de Nederlandse wedstrijd uit, maar Denemarken – Japan (3-1), met Noors commentaar ! Wel zien ze op het beeld dat Nederland wint met 2 – 1, dus ze zitten in de kwart finale.

Helaas blijft het de hele avond regenen, hopelijk is het morgen weer zonnig, want we willen een gletsjer gaan bekijken.

Dag 22

vrijdag 25 Juni 2010

Vandaag was het rustigste dagje van de hele vakantie. Het heeft de hele dag geregend, dus zijn we nergens heen geweest. We hebben veel spelletjes gedaan in de caravan en wat gelezen. Voor 1 dag is dat prima, maar ik hoop wel dat we morgen weer lekker naar buiten kunnen.

Dag 23

zaterdag 26 Juni 2010

Het heeft de hele nacht nog geplensd, om 8 uur drupte het nog en tegen tienen was het gelukkig helemaal droog, hopelijk het einde van de nattigheid. Tijd om weer wat te ondernemen: We rijden de panoramaroute, deze gaat via Stryn langs de noordzijde van de fjord. De weg is vaak smal en slingert langs het water. Het hoogte niveau verschilt van 0 tot 550 meter boven zeespiegel.

Werkelijk een prachtige route. Onderweg maken we een wandeling naar de Tvinnefossen, een waterval waar je onderdoor kunt lopen. Alleen Wim doet dit en komt kletsnat terug, maar het was de moeite waard.

Overal zie je weer huizen met dakbedekking van gras, heel apart. Het is natuurlijk een prima isolatie: eerst leggen ze leisteen op het dak en vervolgens een dikke laag gras. Vaak groeien er in de loop van de tijd bloemen en kleine boompjes op.

Ook zien we hier hoe ze op de ouderwetse manier gras drogen: over houten rekken.

Op de terugweg hebben we in Stryn boodschappen gedaan, het is een grote plaats, met diverse supermarkten. We kopen weer garnalen en een grote homp zalm (we zijn tenslotte in Noorwegen) en ook een paar blikjes bier, want onze voorraad is flink aan het slinken. Voor 1 blikje bier van een halve liter betaal je hier: 3,50 euro, daar moet je dus wel extra van genieten ! De garnalen daarentegen waren nog geen 2,50 euro de kilo.

’s Middags komt de zon er goed door en kunnen we gelukkig weer buiten leven. Na het eten, tegen achten, wordt het weer te fris, de zon verdwijnt weer achter de bergen, waardoor het kwik gelijk naar beneden schiet.

Dag 24

zondag 27 Juni 2010

We hebben weer een schitterende dag gehad: vanmorgen zijn we eerst via Olden, waar een paar grote cruiseschepen lagen, naar Briksdal gereden. Een prachtige route langs bergen, door kleine dorpjes, met de stromende rivier van de gletsjer en het uitzicht op de eeuwige sneeuw.

Vanaf Briksdal hebben we een mooie wandeling gemaakt van 2,5 km. naar de gletsjer van Jostedalsbreen Nasjonalpark. De route was prima te doen en voor de mensen die minder goed te been zijn (en haast alle Japanners !) rijden er een soort golfkarretjes naar boven. Overal zie je watervallen en sneeuw. Eenmaal bij de gletsjer zie je kleine stukken ijs in het meer drijven, toch is het totaal niet koud.

Tegen half 2 waren we weer terug op de camping en na wat gegeten te hebben zijn we weer in de auto gestapt, nu richting Grotli. Eerst rij je een stuk langs het meer, waar we met de caravan aan staan en dan gaat het vrij steil omhoog richting Strynefjellet.

Dit is een zomer-skicenter en ook vandaag wordt er flink gebruik van gemaakt. We rijden dus midden door de sneeuw en ook zien we meren met ijsschotsen, weer veel watervallen en snelstromende beekjes, een onwerkelijk gezicht.

We hadden gehoopt rendieren te zien (een buurman op de camping had ze gisteren gespot), maar helaas, ze waren weer verder “gerend”.

Pas tegen zessen zijn we terug op de camping, we hebben weer veel moois van Noorwegen gezien!

Dag 25

Dag 25 maandag 28 Juni 2010

Het is de hele nacht droog (gisteren hebben we nog tot 10 uur buiten gezeten), maar om half 8 schrikt Wim ineens wakker van druppels op het dak. Hij staat meteen op en maakt Dennis wakker, samen verhuizen ze zijn tent onder de luifel, zodat hij zo droog afgebroken kan worden.(We gaan namelijk weer naar een volgende plek). We hebben een kort, maar hevig buitje en daarna wordt de lucht weer lichter. We zijn hierdoor wel vroeg klaar met eten en opruimen en zitten om half 10 al in de auto. We gaan vandaag naar Geiranger en nemen de route via Hellesylt, van daaruit kun je met de boot naar Geiranger varen.

We waren er tegen half 11, mooi op tijd, want om 11 uur vertrekt er een pont en de volgende gaat pas om 2 uur. De overtocht duurt ruim een uur en kost +/- 90 euro, dus in verhouding met de korte overvaarten die vaak maar 15 minuten duren, valt dit reuze mee.

Bovendien heb je dan gelijk het beroemde Geirangerfjord gezien ! Het was een mooie trip, de zon deed flink z’n best en we zagen diverse watervallen, o.a. de “Seven Sisters” en steile bergen, waar oude boerderijen op staan.

Vlakbij het plaatsje Geiranger zien we de eerste cruiseschepen op het water, er zitten aardige joekels bij.

We zagen op de linker oever een camping liggen, waar een Hollander een paar dagen terug al over sprak. Deze camping ligt veel rustiger dan de andere, midden in het dorp. Daar gaan we dus ons “huisje”neerzetten, op camping “Geirangerfjorden Feriensenter”. Wim had al vanaf de boot gezien dat hier de satellietschotels omhoog staan en op de andere camping, in het dorp, niet. En aangezien Nederland vandaag weer moet voetballen (tegen Slowakije (2-1)) en ik het ook wel fijn vind om na 4 dagen weer het journaal te kunnen zien, was het dus dubbel duidelijk waar we zouden gaan staan. De campingbaas wees ons 2 vrije plaatsen aan, waar we uit konden kiezen en toen we alles bijna hadden staan, kwam hij bij ons en zei dat we de caravan moesten draaien. Wij hadden hem met de brede kant naar het water gezet, maar zo namen we te veel ruimte in. Dat had hij dus ook wel eerder kunnen zeggen ! Net toen we alles weer goed hadden staan begon het te regenen. Gelukkig duurde dit maar een uurtje, maar we waren wel blij dat we vanmorgen vroeg vertrokken waren, anders hadden we nu op de boot gezeten.

Er is hier van alles te zien: diverse cruiseschepen gaan en komen en ook kleinere bootjes, vissers en kanoërs komen langs. Pal voor de caravan kan Wim vissen, dus wat wil je nog meer !

Ook zien we kleine dolfijnen (bruin vissen) zwemmen. De zon schijnt weer en pikt gelijk, hier houden we het wel een aantal dagen vol !

Dag 26

dinsdag 29 Juni 2010

We hebben vandaag prachtig weer. Ik zei net vanmorgen tegen Wim, dat ik veel te weinig kleding voor koud weer bij me heb, wel veel T-shirts, topjes en korte broeken, maar niet veel truien en lange broeken. Maar toen om half 10 de zon boven de bergen uit kwam, had hij gelijk veel kracht en nu is het ruim 20 graden, heerlijk !

We zijn met de auto naar Flydalsjuvet gereden, een overhangende klif met een grandioos uitzicht over de fjord en de omringende bergen.

Daarna hebben we in het plaatsje Geiranger inkopen gedaan en wat souvenirwinkeltjes, met veel te hoge prijzen, bekeken.

De plaats is ontzettend druk met toeristen, vooral vanaf de cruiseschepen komen veel mensen, via een pendeldienst, even aan de vaste wal. Hier staan weer bussen klaar voor de cruise-gangers, die iets meer willen zien van Noorwegen. De boten komen ’s morgens of tegen de middag aan en vertrekken weer, na 3 kanonschoten vanaf de wal (met een prachtige weergalm tegen de bergen) en 3 groeten van de scheepstoeter, tegen een uur of zes. Gister lag er een cruiseschip uit Genua met 2400 mensen aan boord, vandaag heeft een van de schepen, de Costa Magica, ruimte voor 3480 mensen, een andere voor 2890, het zijn complete dorpen ! Het Geirangerfjord is 200 meter diep, dus ideaal voor deze grote schepen.

We hebben de verrekijker steeds binnen handbereik, want het is leuk dit allemaal langs te zien komen.

Wim heeft z’n hengel weer gepakt, dit keer gebruikt hij garnalen, daar zijn de vissen gekker op dan de wormen uit Holland ! Hij heeft er al een paar gevangen, dus waarschijnlijk eten we vanavond vis.

Dag 27

woensdag 30 Juni 2010

Het is helaas vandaag heel ander weer dan gisteren. Het is zwaar bewolkt en het motregent de hele dag. We hadden vandaag de “trollenroute” willen rijden, een beroemde weg met veel haarspeldbochten en prachtige uitkijkpunten, dat heeft dus weinig zin en deze rit stellen we uit tot morgen. Op internet hebben we gezien dat het vanaf morgen weer prachtig weer is en wij hebben gelukkig nog de tijd om het een dag later te doen. De mensen die vandaag hier met een cruiseschip liggen hebben helaas niet zo veel geluk: de hele fjord ligt in de mist en de boot blijft echt geen dagje langer liggen !

Wij hebben de vloerverwarming maar aangedaan (buiten is het maar 12,5 graden) en doen spelletjes, ook hebben we alledrie een spannend boek !

Aan het eind van de middag is het weer droog en gaat Wim, net als vele anderen, nog even vissen. Hij vangt er ook nog een paar ! Helaas blijft de bewolking de hele dag hangen, hopelijk is het morgen weer helder !

Dag 28

donderdag 1 Juli 2010

Gelukkig, het weer is weer opgeknapt: ’s morgens hebben we nog wat laag hangende bewolking, maar we ontbijten in het zonnetje en gaan daarna de bergen in met de auto.

Het eerste stuk weg heet de Arendsweg (Orneveien), van hieraf heb je een prachtig uitzicht over de Geirangerfjord. Vervolgens nemen we de veerpont over de Norddalsfjord naar Linge en daarna rijden we richting Andalsnes. Dit deel van de weg wordt de trollstigen (trollenpad) genoemd en telt diverse heel scherpe bochten, niet echt geschikt voor een grote caravan, maar bussen en campers rijden er volop, wel hebben ze veel moeite om elkaar te passeren. Voor we bij deze haarspeldbochten zijn rijden we door prachtig afwisselend landschap met flink stromende bergrivieren.

Bij Gudbrandsjuvet is een speciaal soort “bruggenstelsel”gemaakt om de grillige uitslijpingen in de rotsen, van het snelstromende water, te kunnen zien.

De hele route is erg populair en vrij druk. We komen weer op sneeuwhoogte en regelmatig stoppen we op mooie punten, natuurlijk gaan we de sneeuw in om elkaar te bekogelen.

Overal langs de weg zie je torentjes van stenen.

Voor je aan de afdaling van de trollenweg begint is er een mooi uitkijkpunt waar je de diverse watervallen en de haarspeldbochten goed kunt zien !

Tegen half twee waren we in Andalsnes waar we aan de haven ons brood op gegeten hebben. Er lag een Nederlandse zeilboot, die we 2 dagen eerder in Geiranger gezien hadden.

Daarna zijn we dezelfde weg weer terug gereden, wat geen probleem is, want alles lijkt weer anders en de weg is schitterend.

Tegen vijven zijn we terug op de camping, waar we heerlijk in het zonnetje kunnen zitten. Er ligt weer een enorm cruiseschip uit Panama, die onze camping tegen half 6 passeert. Het blijft fascinerend, zo’n groot schip van dichtbij te zien.

Wim is weer aan het vissen , hij heeft al heel wat tuigjes verspeeld aan de rotsen onder water, maar ook al diverse vissen gevangen. Vanavond ligt er alleen maar zelf gevangen vis op de barbecue !

De bruinvissen (klein dolfijnen) zwemmen ook weer voorbij, we hadden ze alleen de eerste dag dat we hier stonden, gezien. Het valt alleen niet mee om ze op de foto te krijgen.

Dag 29

vrijdag 2 Juli 2010

We zijn vanmorgen weer vertrokken uit Geiranger via een prachtige route. Ik snap nu waarom het hier altijd zo druk is met tourbussen. De weg is heel afwisselend, het eerste stuk ga je met haarspeldbochten steil omhoog en heb je een schitterend uitzicht over de fjord.

Vier dagen geleden waren we tot aan het eerste uitkijkpunt (Flydalsjuvet) gereden, maar ook daarna blijft de weg erg mooi. Eerst klim je nog een stuk met scherpe bochten, dan kom je op sneeuwhoogte en even later rijdt je langs meren met ijsschotsen erin.

De auto moest er flink aan trekken, maar heeft zich keurig gehouden. Eenmaal op weg 15 is de weg vrij recht met regelmatig snelstromende rivieren en watervallen langs de kant.

In het plaatsje Lom zijn we gestopt om een staafkerk en waterval te bekijken,

het stadje is erg toeristisch en druk. Wij rijden door tot Tessanden waar we de weg 51 nemen richting Oslo. De weg gaat vrij steil omhoog, dus weer krijgt de auto flink op z’n donder, geen probleem ! Het kwik is inmiddels opgelopen tot 23 graden, dit is de warmste dag tot nu toe. Misschien krijgen we een beetje warm weer uit Holland, want daar hebben ze een hittegolf !We rijden niet ver meer, tot aan Randsverk, naar camping Jotumheimen Feriensenter, in de buurt van Heidal.

Daar staan we nu op een open plek in een bosrijke omgeving en de camping is zo goed als leeg. Er stroomt een kabbelend beekje vlakbij, wat zo’n heerlijk rustgevend gevoel geeft.

Om 4 uur begint de wedstrijd Nederland – Brazilië en ruim op tijd hebben we alles staan zoals we het hebben willen. Tijd voor de wedstrijd….. Goh, we hebben gewonnen van Brazilië (dat was 31 jaar geleden voor het laatst !), dat had ik echt niet verwacht. Op de camping is van feestvreugde niets te merken bij de paar kampeerders die er staan, op de televisie des te meer !! We hebben nog met Marcel gebeld, die draait top omzetten op het moment, vanwege het hete weer en het voetbal: allemaal barbecue spullen, ijs en bier. Hij is al lang door al zijn “oranje-spullen” heen, dus als we nu verloren hadden, had hij geen “onverkoopbare oranje voorraden” over. Maar

Dag 30

zaterdag 3 Juli 2010

We starten alweer met prachtig weer: 26 graden en eten eerst uitgebreid, in het zonnetje, voor we op pad gaan. Onze camping ligt dichtbij de Sjoa rivier, waar veel op geraft wordt, dus dat willen we wel even zien. Onderweg staat een bordje Heidal Hjemmebäkerei en iets van “brod” en omdat we nog brood nodig hadden zijn we naar het familiebedrijfje gereden. Eenmaal binnen ontdekten we dat ze geen brood verkochten, maar een soort harde pannenkoekjes. We mochten een stukje proeven en bestelden een doosje. Blijkt het 95 kronen te kosten, dit moet wel iets heel speciaals zijn !! De homp zalm van 6 ons, die we later in de supermarkt kochten, was nog stukken goedkoper ! In het plaatsje Heidal staan veel oude houten gebouwen en een prachtige oude kerk, het is geen staafkerk want er is ook leisteen gebruikt.

We rijden de hele tijd langs de rivier en opeens zien we een groep rafters afdalen over het wilde water.

Altijd weer een spectaculair gezicht, de strijd op de woeste golven.

We volgen ze een poosje en rijden daarna verder naar Otta, waar we voor het eerst weer LPG kunnen tanken. De laatste keer was dit in Skien, bij het Telemarkkanaal, helemaal aan het begin van de vakantie.

Dennis rijdt ons weer terug naar de camping, we gaan lekker luieren met dit mooie weer. Helaas betrekt het tegen vieren en valt er zelfs een spat regen, maar onder de luifel is het goed uit te houden. Het kwik zakt wel weer onder de 20 graden. Tegen zessen is het nog maar 15 graden, de lange broek, trui en dichte schoenen kunnen weer aan. 3 uur terug droegen we nog een hemdje en korte broek, niets veranderlijker dan het weer !

De nacht was koud, 8 graden, maar dat komt omdat we op 700 meter hoogte staan.

Dag 31

zondag 4 Juli 2010

We zijn vanmorgen al om 8 uur opgestaan. Buiten begint de zon net te schijnen, alles is nog vochtig van de regen van gisteren. We rijden via de weg 51 naar Fagernes, ons volgende doel. Weer is de route erg mooi en afwisselend, Noorwegen is net een groot Nationaal Park.

We zitten nog steeds vrij hoog, ik denk wel 1000 meter boven zeespiegel. Het eerste stuk is bosachtig met veel lichtgroen mos en snelstromende beken en meren vullen het landschap. Dan gaan we nog hoger boven de boomgrens en rijden we over hellingen met rotsblokken met her en der nog wat sneeuw, dit gebied is ’s winters afgesloten. We zien weer 3 hoeks borden met: oppassen voor rendieren, terwijl we net ervoor zeiden: “daar moeten we nog een keer voor terugkomen, die dieren krijgen we niet meer te zien.”… en wat denk je: opeens lopen er vier rendieren vlakbij en even later ziet Dennis een hele kudde. Ze vallen haast niet op in hun natuurlijke omgeving.

Voorbij Bygden dalen we langzaam naar beneden en passeren we grote meren, waar veel Noren met grote caravans staan. Daarna komen we weer in bebost gebied met leuke kleine dorpjes, met de besneeuwde bergen op de achtergrond. Onze camping in Fagernes ligt ook aan een meer en heet Strandcamping og hyttesenter (wat betekent dat je er met je caravan kunt staan, maar dat ze ook hutten verhuren, iets wat je veel ziet in Noorwegen).

We vinden een mooie plek vlak aan het water en voor het eerst in de vakantie komen de ligbedden naar buiten en doe ik mijn bikini aan, het is dan ook 25 graden.

We maken er een luie middag van en pas tegen half 7 trek ik weer een korte broek aan, het is nog 22 graden !!

Dag 32

maandag 5 Juli 2010

Vandaag hebben we voor het laatst boodschappen gedaan in Noorwegen in het stadje Fagernes. Je schrikt hier elke keer weer van de prijzen, alles is zoveel duurder dan in Holland. Voor een brood betaal je al gauw 3 tot 4 euro, een liter melk 3 euro, 1,5 kilo aardappels 4,50 euro en ga zo maar door. We zagen zakjes kersen staan in de aanbieding: 10 kronen, dus die zetten we in ons karretje. Bij de kassa sloegen ze 55 kronen aan, bleek het per ons te zijn, die hebben we maar weer retour laten slaan, 7 euro voor een paar kersen vonden we te gortig. Wel kopen we, vlakbij de supermarkt, heerlijke aardbeien bij de locale bevolking voor 20 kronen.

De camping is voor hier uitzonderlijk goedkoop: 145 kronen per nacht, hij is dan ook heel simpel, maar we staan hier prima. De meeste keren waren we tussen de 250 en 300 kronen kwijt. (10 kronen = 1,25 euro) Maar ondanks dat alles zo prijzig is, de schoonheid van de natuur maakt dit ruimschoots goed !

We hebben vandaag te maken met flinke windstoten, regelmatig slaat de deur van de caravan met een klap dicht en ook de luifel klappert flink. Maar de wind is niet koud en met de zon erbij is het toch 21 graden. Wim is gaan vissen, Dennis en ik hebben allebei een mooi boek.

Morgen trekken we door naar Oslo, vanwaar we overmorgen de boot naar Kiel nemen.

In de loop van de middag genieten we nog een keer van de heerlijke Noorse vis: eerst een broodje zalm en daarna ongepelde garnalen, wijntje erbij, zonnetje erbij…. Wat is het leven mooi !

We vinden het ondertussen heel gewoon dat we om 11 uur ’s avonds een spelletje spelen zonder de lamp aan te hoeven doen en echt donker wordt het dus helemaal niet.

Dag 33

dinsdag 6 Juli 2010

We waren vanmorgen al vroeg op pad (9.15 uur), want we willen een beetje op tijd in Oslo zijn. We rijden via de E 16, een snelweg in Noorwegen, maar te vergelijken met een voorrangsweg op de Veluwe, alleen dan met bergen, meren en veel minder verkeer. In Noorwegen zijn haast geen files, het is een van de grootste landen van Europa, maar telt slechts 4,5 miljoen inwoners.

Onderweg schieten er ineens twee reetjes de weg op. De eerste gaat voor onze auto langs, de tweede heeft minder geluk en stuitert onder de caravan door en overleeft het niet. Wim is er niet voor uitgeweken, dit is te gevaarlijk en we konden ook niet meteen stoppen. Later zagen we wat bloed en huid zitten onder de caravan, maar verder hebben we geen schade. Helaas is er weer een reetje minder op de wereld, that ’s life !

In de buurt van Oslo worden de bergen lager en wordt het drukker op de weg. Een tegenligger neemt de bocht een beetje ruim en komt met z’n autospiegel tegen die van ons, weer hebben we geluk, er is niets beschadigd. 3 keer is scheepsrecht, what’s next ??

Tegen half één zijn we op camping “Ekeberg”, hij ligt op een heuvel en je kijkt uit over de stad, ook kunnen we de skischans Holmenkollen zien. We eten wat en gaan dan Oslo verkennen.

We starten met het Vigelandspark, waar 212 beelden staan die de mens is al zijn vormen uitbeeldt. Centraal staat een 17 meter hoge monoliet, die bestaat uit 121 menselijke figuren, die elkaar ondersteunen en vasthouden.

Het is vandaag 25 graden en het is druk in het park, velen liggen in badkleding op het gras of slenteren langs de beelden. Het is heel indrukwekkend en sommige beelden zijn levensecht

Vervolgens rijden we naar het Kon-Tiki-museet (museum) waar het originele balsahouten vlot (Kon-Tiki) te zien is. Hiermee heeft Thor Heyerdahl, een Noor, in 1947 samen met zijn vijfkoppige bemanning in 101 dagen 8000 km. afgelegd van Peru naar Polynesië.

In 1970 zeilde hij met een boot, de Ra 2, helemaal gemaakt van papyrus, van Marokko naar Barbados. Ook deze boot was in het museum te bewonderen. Wim heeft in die tijd alles gevolgd over deze expeditie, dus hij vond het allemaal erg interessant.

Als laatste bezoeken we het Vikingskipshuset, waar 3 vikingschepen uit de 9de eeuw liggen, waarvan 2 nog redelijk in tact. De schepen zijn gevonden in grote grafheuvels en behoren tot de grootste cultuurschatten van Noorwegen. Ze werden gebruikt om de lichamen van hooggeplaatsten te vervoeren tijdens hun laatste reis naar het koninkrijk van de dood.

Om 5 uur staan we weer buiten, in 3,5 uur tijd hebben we Oslo bekeken. We zoeken nog even een LPG tankstation op en rijden dan terug naar de camping. Hoogste tijd voor een koel biertje, met dit hete weer.

Na een lekkere barbecue gaan we om half 9 de caravan in, want Nederland speelt de halve finale tegen Uruguay, laat ze die nou winnen ook, met 3 – 2. Dus zondag spelen ze in de finale, wat in 1974 voor het laatst gebeurde. We zullen deze wedstrijd wel in Dodewaard bekijken, want onze vakantie zit er dan op, helaas !

Dag 34

woensdag 7 Juli 2010

We staan te wachten op inscheping bij Color Line. Alles liep weer soepeltjes vanmorgen: we hadden ruim de tijd voor douche, ontbijt en om de spulletjes bij elkaar te zoeken. Je bent zo gewend dat alles in de caravan zit, nu moet alles weer in tassen, want we overnachten aan boord en kunnen dan niet meer bij de auto en caravan komen. Ik heb zelfs de laatste blikjes bier, Spa rood en wat wijn meegenomen, er is namelijk een koelkast in de hut. We gaan weer lekker 20 uur genieten op het luxe cruiseschip en morgen zoeken we een camping in Duitsland, voor 3 nachten.

Als één van de laatsten gaan we aan boord, het is dan al bijna 2 uur, we hebben dus 2 uren aan wal staan wachten ! Al die tijd is het schitterend weer geweest (we konden de mensen boven aan boord in de zon zien zitten!), maar na tweeën betrekt het en gaat het ook flink waaien, geen weer meer dus om buiten op het dek te zitten, helaas.

Het is een stuk drukker aan boord dan op de heenweg, we moesten zelfs wachten voor een vrij tafeltje bij “de Italiaan”, maar we hebben zin in een pizza. Vanwege de halve finale Duitsland – Spanje (om 21.00 uur) is het entertrainingsprogramma omgezet en zitten we al om half 5 naar allerlei musicalfragmenten te kijken van o.a. “Mary Poppins” en “Mama Mia” in de showlounge, dit keer uitgevoerd door een groep Russen. Ook vertoont een acrobate haar kunsten aan een lang zijden doek, dat vast zit aan het plafond, al met al een prima show.

Ondertussen varen we over het Skagerak, het open stuk water vanaf Zuid-Noorwegen naar Denemarken en je voelt de boot heen en weer gaan. Na de voorstelling gaan we dan ook eerst op pad voor reistabletten, want Wim voelt z’n maag al licht opspelen. Deze vinden we in de taxfree winkel, waar de prijzen dit keer echt beduidend lager zijn dan in Noorwegen. Vooral de drank wordt hier flink verkocht.

We hebben voor half 9 geboekt voor het “Scandinavisch buffet”, voor die tijd zit alles al vol, ook vanwege het voetbal natuurlijk. Er zijn ontzettend veel Duitsers aan boord. De wedstrijd is zelfs op een groot scherm te zien in de showlounge, na het buffet gaan we daar het laatste gedeelte wel bekijken.

Voor het eten gaan we nog even langs de winkels en kopen er van onze laatste kronen wat souvenirs. Daarna zoeken we de observation lounge op, die zich bevindt aan de voorkant van het schip op de 15de verdieping. We zien daarvandaan nog een grote vis, een soort dolfijn zwart met een witte vlek (orka ?), boven water uitkomen…

We drinken er een cocktail en gaan daarna naar de achterkant van het schip, op de 6de verdieping, voor het buffet. Het eten is zeer uitgebreid met allerlei soorten vis, vlees, groenten, kaas en desserts. Vooral Dennis laadt heel wat bordjes vol ! We zijn om 10 uur uitgegeten en kijken in onze hut (want de zaal zit helemaal vol en er wordt flink gerookt) naar het laatste stukje van de wedstrijd en zien net dat Spanje het enige doelpunt maakt. Wat een pech voor Duitsland, ik ben benieuwd hoe morgenvroeg de stemming aan boord is !

Na de wedstrijd gaan we naar bed, morgen is het weer vroeg dag !

Dag 35

donderdag 8 Juli 2010

Om 7 uur vanmorgen liep de wekker af, die heb je wel nodig, want binnen in het schip heb je geen daglicht. De hut is prima, alleen bij ons is het afzuigsysteem op het toilet kapot en dan krijg je soms vreemde luchtjes (zie foto!).

Om 8 uur zitten we aan het ontbijtbuffet, wat weer prima geregeld is, er is voor ieder wat wils. Daarna gaan we het dek op om de aankomst in de haven van Kiel mee te maken.

Er liggen diverse Nederlandse zeilboten en ook een paar onderzeeschepen.

Om 10 uur is de uitscheping en weer zijn we vrij vlot (na 10 minuten) buiten. Het had nog sneller gekund, maar de eigenaars van de auto voor ons, kwamen pas na tienen aanlopen. (Ze hadden ook nog hun hond de hele tijd in de wagen laten zitten !!) Eenmaal in Kiel is het gelijk warm, 26 graden en benauwd. De warmte is heel verschillend van die in Noorwegen. Ook het rijden is weer anders, die rechte snelwegen vervelen snel en Dennis heeft z’n leesboek maar weer gepakt. Ik mis Noorwegen nu al ! Om half 12 is het al tegen de 30 graden ! We verlaten de snelweg en rijden het laatste stuk over de Lüneberger Heide, ons doel is camping Heidesee in Oberohe/Fassberg.

We vinden een mooi plekje aan een vennetje, waarin je kunt zwemmen en vissen en we duiken voor het eerst in de vakantie het water in.

Verder is het te warm om iets te doen. We hebben ons eigen sanitaire huisje met douche, toilet en wastafel en de koude douche wordt regelmatig gebruikt. We moeten echt wennen aan het warme weer en vinden alledrie het klimaat van Noorwegen veel aangenamer. De koelkast staat op het maximum en kan de biertjes maar net gekoeld houden in het diepvriesvak en we hebben toch echt een prima koelkast.

’s Avonds met barbecuen blijkt dat het vlees het niet overleefd heeft, gelukkig zitten er nog een paar speklappen in de diepvries. In Noorwegen wilden we altijd een zonnig plekje en dat hadden we hier ook opgezocht, maar dat was dus niet zo slim !!

Dag 36

vrijdag 9 Juli 2010

We hebben vanmorgen heerlijk uitgeslapen, tot het te warm werd binnen. We ontbijten in zwemkleding (ook weer voor het eerst)

en gaan daarna, voor het laatst deze vakantie, boodschappen doen. Veel bier, fris en fruit. We hebben een kar vol en zouden in Noorwegen alleen al voor het bier veel meer kwijt geweest zijn, dan nu voor 2 dagen eten en drinken.

Het viel ons gister meteen op hoe geel en droog het gras is en dat de struiken hun blaadjes laten hangen.

Het is inmiddels 35 graden, gelukkig staat er een beetje wind. We eten kersen (3 euro de kilo), aardbeien, meloen en garnalen en drinken bier, water en wijn. We lezen een boek, doen spelletjes en springen regelmatig onder de koude douche, zo kom je de dag wel door !

Nu besef je pas dat het in Nederland en Duitsland en een groot deel van Europa al een week of 3 zo heet is. Loom weer, waar alles je al gauw te veel is en je alleen maar in de schaduw of binnen wilt zijn.

In Noorwegen zochten we de zon op, hoefden we ons niet in te smeren met zonnebrandmiddel, deden we vaak tegen zessen al een vest aan en sokken…

We blijven tot 12 uur ’s avonds buiten spelletjes doen, wel met de lamp aan en als we gaan slapen is het nog 24 graden buiten (binnen 27 graden!)

dag 37

zaterdag 10 Juli 2010

Om 8 uur zijn we opgestaan (24 graden) want we willen nog wat ondernemen vandaag: zo’n 15 kilometer hier vandaan in Munster (zonder umlaut) staat het Deutsches Panzermuseum, echt iets voor Dennis.

Er staan minstens 100 oorlogsvoertuigen opgesteld, die ook echt gebruikt zijn.

We verblijven er ruim 3 uur (het is er ook een stuk koeler dan buiten) en maken heel wat film en foto’s. Ook staan er poppen met originele kleding aan en zijn er korte filmpjes te zien. We hebben nog nooit zoveel rupsvoertuigen bij elkaar gezien.

Buiten stond een pantservoertuig dat je van binnen mocht bekijken, Dennis is er even in geweest, maar het was er stik heet.

De rest van de dag hebben we geluierd, het is ruim 37 graden, er is haast geen wind en zelfs zwemmen in het meer geeft nauwelijks verkoeling.

We zijn blij met de koude douche, zo vlak naast de deur.

Na de laatste barbecue, deze vakantie, kijken we de wedstrijd Duitsland – Uruguay (de strijd om de 3de en 4de plaats) van buiten af door het open raam van de caravan. Het is te heet om binnen te zitten. Het is wel apart: je hoort de Duitsers juichen als er een doelpunt valt, maar omdat we via Nederland kijken lopen we zo’n 5 seconden achter en moet het doelpunt voor ons nog gemaakt worden. Ze eindigen met 3 – 2 voor Duitsland. We jokeren tot 12 uur buiten (bij 23 graden) met de lamp aan en doven dan het licht, om naar de heldere sterrenhemel te kijken. Dit was in Noorwegen niet mogelijk, want daar bleef het licht.

laatste dag

Dag 38 zondag 11 Juli 2010

De vakantie zit erop. Het eerste stuk huiswaarts rijden we op provinciale wegen door bossen en leuke boeren dorpjes. Eenmaal op de snelweg is het weer saai rijden. De lucht is helemaal betrokken en met ruim 30 graden is het dus flink benauwd, krijgen we eindelijk onweer ?? Na de middag trekt de lucht weer helemaal open en het wordt 33 graden.

We rijden met open ramen en de airco aan, zo is het prima te doen. Tegen half 5 zijn we thuis, we hebben in totaal zo’n 4500 km. gereden. We gaan eerst bij ma langs, waar Marcel en Marieke ook zijn. Nadat we een heleboel bijgepraat hebben, verhuizen we naar boven waar M + M de barbecue, op hun dakterras, klaar hebben staan. ’s Avonds kijken we, in het oranje uitgedost, de finale Nederland – Spanje, die we helaas met 0 – 1 verliezen !!

Terug naar boven